در سرتاسر جهان، شهرهای جدید با سرعت بی سابقه ای از ابتدا ساخته می شوند. این تا حدی به این دلیل است که رشد جمعیت و مهاجرت به شهرنشینی دامن می‌زند. اما تا حدودی به این دلیل است که مشکلات پیش روی شهرهای قدیمی – آلودگی، تغییرات آب و هوا، کمبود مسکن، نابرابری، تراکم – اکنون به‌ویژه حاد به نظر می‌رسند.
میلیاردر آمریکایی مارک لور با طرحی برای یک کلانشهر “پایدار و عادلانه” برای پنج میلیون نفر در بیابان های جنوب غربی ایالات متحده پاسخ داده است. به نام تلوسا (از کلمه یونانی باستان telosبه معنای «هدف بالاتر»)، هدف آن این است که شهری باشد «که استانداردهای جهانی را برای زندگی شهری تعیین کند، پتانسیل انسانی را گسترش دهد و به طرحی برای نسل‌های آینده تبدیل شود».
نقشه های لور چگونه است؟
Telosa با طراحی پایدار پیشرفته ساخته می‌شود: با استفاده از منابع تجدیدپذیر، با یک سیستم آب مقاوم در برابر خشکسالی که به موجب آن آب شیرین تمیز و دوباره استفاده می‌شود. این یک “شهر 15 دقیقه ای” خواهد بود، به این معنی که ساکنان می توانند در یک ربع ساعت رفت و آمد به محل کار، مدارس و امکانات رفاهی خود برسند. وسایل نقلیه با سوخت فسیلی ممنوع خواهد شد و ساکنان آن با خودروهای برقی خودران یا وسایل نقلیه عمومی پرسرعت تردد می کنند.
در مرکز آن آسمان‌خراشی قرار خواهد گرفت که برج Equitism نامیده می‌شود، «فانوس دریایی برای شهر» که مزارع ایروپونیک (بدون خاک) را در خود جای می‌دهد. ساختمان ها با پنل های خورشیدی و فضای سبز پوشیده می شوند. ساکنان از فضای باز فراوان لذت خواهند برد. اما اهداف آن فراتر از محیط زیست است. لور می گوید: «ما فقط یک شهر جدید نمی سازیم. این یک مدل جدید برای جامعه است.»
الگوی جدید او برای جامعه چیست؟
لور، یکی از مدیران سابق والمارت که یکی از بنیانگذاران Jet.com و Diapers.com بوده و دارایی او حدود 4 میلیارد دلار تخمین زده می شود، متوجه شد که چرا، در حالی که در قرن گذشته شاهد چنین “پیشرفت مادی باورنکردنی” بودیم، بسیاری از مردم به این فکر افتادند. هنوز “به سختی از راه می رسم”.
او معتقد است مشکل اساسی آمریکا شکاف ثروت آن است و – با الهام از کار هنری جورج اقتصاددان قرن نوزدهم – به این نتیجه رسیده است که این موضوع ریشه در مالکیت زمین دارد. جامعه در کل ارزش دارایی ایجاد می کند، اما منافع (به طور غیرمنصفانه، از نظر لور) فقط به صاحبان ملک تعلق می گیرد.
تلوسا این را حل می کند. هر کسی می تواند خانه بسازد و آنها را بفروشد، اما خود شهر مالکیت زمین زیربنایی را حفظ خواهد کرد. اگر شهر رونق می گرفت، ارزش آن زمین افزایش می یافت: لور پیش بینی می کند که می تواند سالانه 50 میلیارد دلار از سرمایه گذاری و اجاره درآمد کسب کند. این پول صرف خدمات اجتماعی به سبک اسکاندیناوی می شود تا شهروندان دسترسی برابر به مراقبت های بهداشتی، مدارس خوب، پارک ها و حمل و نقل عمومی داشته باشند. لور نام این مدل را «برابر گرایی» گذاشته است، که او آن را «نسخه اصلاح شده» سرمایه داری می نامد.
این شهر کجا ممکن است ساخته شود؟
برنامه ریزان در حال حاضر هنوز در جستجوی یک سایت هستند – اما ایده ساخت Telosa در زمین های بیابانی ارزان در نوادا، یوتا یا آریزونا است. فاز اول ساخت و ساز که تا سال 2030 50000 نفر را در خود جای می دهد، 1500 هکتار مساحت نسبتاً متوسطی را به خود اختصاص خواهد داد. اما طی 40 سال، حامیان شهر امیدوارند که 150000 هکتار وسعت داشته باشد و پنج میلیون نفر را در خود جای دهد (با تراکم جمعیت حدود 33 نفر در هر هکتار؛ همتراز با سانفرانسیسکو).
لور می گوید که اولین 50000 ساکن Telosa با دقت انتخاب خواهند شد. او آن را با یک سیستم درخواست دانشگاه مقایسه می‌کند و وعده می‌دهد که جمعیت آن «متنوع» خواهد بود، که برگرفته از سطوح مختلف درآمد، نژادها، مذاهب و گرایش‌های جنسی است، و افزود که برای «دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان» استقبال خواهد کرد.
چگونه تامین مالی خواهد شد؟
مقدار زیادی پول مورد نیاز است: مرحله اول کار حدود 25 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت و انتظار می رود کل پروژه بیش از 400 میلیارد دلار هزینه داشته باشد. سازمان دهندگان این پروژه می گویند که بودجه از “منابع مختلف” از جمله سرمایه گذاران خصوصی، خیرین، کمک های مالی فدرال و ایالتی، و یارانه های توسعه اقتصادی تامین خواهد شد.
لور همچنین قصد دارد مقداری از صورتحساب را از جیب خود، با استفاده از بازده مورد انتظار سرمایه گذاری های اولیه خود، از جمله یک شرکت تاکسی هوایی، پرداخت کند. با این حال، چالش‌های این پروژه بسیار زیاد است و تصور اینکه بودجه‌ها در حال افزایش هستند، دشوار نیست.
آن چالش ها چیست؟
یکی از بزرگترین آنها تامین آب است. سال گذشته، مطالعه‌ای در ژورنال Nature Climate Change تأیید کرد که جنوب غربی ایالات متحده در حداقل 1200 سال گذشته خشک‌ترین حالت خود را دارد و این به لطف یک «مگا خشکسالی» 22 ساله است. لور اعتراف می‌کند که تامین آب مناسب نیازمند نوآوری، پول و عزم سیاسی است (و او می‌تواند به جای آن منطقه‌ای را در منطقه کمتر خشکسالی آپالاشیا انتخاب کند).
به طور کلی، ایجاد شهرهای جدید از ابتدا پایدارتر از ساختن بر روی مراکز شهری موجود است. به خصوص اگر شهری در وسط بیابان باشد که احتمالاً غذا و سایر لوازم از راه دور به داخل آن منتقل می شود. الن دانهام جونز، استاد طراحی شهری در جورجیا تک، می‌گوید: «ایده حمایت از یک میلیون نفر در زمین‌های بی‌ارزش تپه‌ای سخت برای بالا رفتن است.
آیا این فقط یک رویا است؟
شکی نیست که لور در مورد پروژه خود جدی است. او Bjarke Ingels، یکی از مشهورترین معماران جهان را به عنوان طراح ارشد معماری Telosa مأمور کرده است. او یک تیم 50 نفره شامل برنامه ریزان، مورخان شهری، اقتصاددانان، طراحان و کارشناسان پایداری را گرد هم آورده است.
از طرفی هنوز حق زمین و آب را تامین نکرده است. قانون اساسی شهر هنوز نانوشته است. مدل اقتصادی او اثبات نشده است. هیچ کس متقاعد نشده است که از یک شهر واقعی به پروژه خود نقل مکان کند. Telosa مطمئناً مورد انتقاد شدید بسیاری قرار گرفته است. از آن به عنوان یک “لاس وگاس سبز شده” و به عنوان یک فانتزی معمولی دره سیلیکون توصیف شده است.
در حال حاضر، Telosa به طرز مشکوکی شبیه پروژه غرور یک میلیاردر دیگر است. با این حال، آیا بسیاری از آن ها در سال های اخیر به واقعیت تبدیل نشده اند؟